سهم ناچیز مدارس دولتی از برترین‌های کنکور | واکنش سازمان سنجش به انتقاد‌ها
ماراتن طاقت‌فرسای کنکور ۱۴۰۳ به نقطه‌پایان رسید و از میان ۴۰ رتبه برتر، تنها ۳ نفر از مدارس دولتی بودند و به‌عبارت دیگر کنکور به رقابتی میان مدارس غیردولتی و سمپاد‌ها تبدیل شده است.
به گزارش راهبرد معاصر؛ ماراتن طاقت‌فرسای کنکور ۱۴۰۳ به نقطه‌پایان رسید تا داوطلبان و خانواده‌هایشان بعد از مدت‌ها نفسی راحت بکشند و خود را برای انتخاب رشته آماده کنند. اعلام رتبه‌های کنکور موجب شد تا بار دیگر موضوع عدالت آموزشی و دسترسی دانش‌آموزان شهر‌های بزرگ به امکانات برتر به‌عنوان سکوی پرش به دانشگاه‌ها و رشته‌های پرمخاطب مطرح شود؛ چراکه امسال هم از میان ۴۰ رتبه برتر، تنها ۳ نفر از مدارس دولتی بودند و به‌عبارت دیگر کنکور به رقابتی میان مدارس غیردولتی و سمپاد‌ها تبدیل شده است.
در کنکور سراسری سال ۱۴۰۳، فقط ۷ درصد برترین‌های کنکور از مدارس دولتی بودند که این درصد نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته و باز دست برتر با دانش‌آموزانی بوده که در مدارس سمپاد و تیزهوشان درس خوانده‌اند. تغییرات در سیستم آموزشی و افزایش تعداد مدارس غیرانتفاعی و تیزهوشان در کاهش سهم مدارس دولتی در میان برترین‌های کنکور بی‌تأثیر نبوده است. همچنین به‌دلیل تغییرات جدیدی مانند افزایش تأثیر سوابق تحصیلی که در نحوه برگزاری کنکور به‌وجود آمده است، مدارس دولتی در جذب و پرورش استعداد‌های برتر با چالش‌هایی مواجه هستند. اطلاعات موجود نشان از این واقعیت دارد که ۷۳ درصد از برترین‌ها در ۳ گروه اصلی آزمایشی کنکور امسال را سمپادی‌ها تشکیل داده‌اند. جالب اینجاست که در گروه علوم تجربی حتی یک نفر هم از مدارس غیرسمپادی وجود ندارد و سهم این مدارس در ۲ گروه ریاضی و علوم انسانی ۶۰ درصد است.
واکنش سازمان سنجش به انتقاد‌ها
عبدالرسول پورعباس، سرپرست سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور در گفت‌وگویی به رد انتقاد‌ها نسبت به حضور پررنگ مدارس سمپاد و تیزهوشان در رتبه‌های برتر پرداخت و گفت: «سؤالات کنکور به سمت مفهومی‌تر شدن حرکت کرده است. همچنین بررسی توزیع داوطلبان برتر نشان می‌دهد که این توزیع در سراسر کشور اتفاق افتاده است. امسال برای نخستین‌بار از منطقه ۳ داوطلب برتر داشتیم؛ این‌درحالی است که منطقه ۳ منطقه کم‌برخوردار محسوب می‌شود.» او همچنین معتقد است: «توزیع نفرات برتر از میان مناطق یک، ۲ و ۳ نشان می‌دهد که سوابق تحصیلی اثر خودش را می‌گذارد و کسانی که دسترسی کمتری به کلاس کنکور دارند با تکیه بر کتب درسی و سوابق تحصیلی توانسته‌اند خودشان را بالا بکشند و این موضوع نشان‌دهنده اثرگذاری سوابق تحصیلی است.»
سهم هر استان از رتبه‌های برتر کنکور
با بررسی نتیجه علمی داوطلبان کنکور سراسری در سال ۱۴۰۳، سهم هر استان از رتبه‌های برتر مشخص و استان تهران با ۱۱رتبه برتر رکورددار شد. در ادامه استان‌های خراسان رضوی، اصفهان و آذربایجان شرقی به‌ترتیب با ۷، ۴ و ۳ رتبه برتر، جزو صدرنشینان جدول هستند. استان‌های خراسان جنوبی، فارس، قزوین و یزد هر کدام سهمیه ۲ رتبه برتر دارند. یک رتبه برتر از هر استان هم سهم آذربایجان غربی، کرمان، کرمانشاه، گیلان، مازندران، هرمزگان و همدان است.
سال‌هاست که با اعمال یک‌سویه و غیرعلمی سیاست‌های خاص برخی از مسئولان، شاهد تبعیضات نهادینه شده سازمانی در سیستم اداره مدارس هستیم. در سال‌های گذشته چندین‌بار بحث حذف یا تعدیل تنوع مدارس مطرح شد، اما اراده‌ای بر تغییر وضعیت و بهبود شرایط مشاهده نمی‌شود که علت بزرگ آن هم تعارض منافع است. وقتی مدارس خاص از چندین سال قبل از کنکور، دانش‌آموزان برتر را گلچین کرده و تحت آموزش‌های خاص و گلخانه‌ای با مبالغ بالا و نجومی خود قرار می‌دهند، طبیعی است که مدارس عادی تبدیل به تبعیدگاه سایر دانش‌آموزان شوند. در این شرایط انگیزه رقابت هم برای دانش‌آموزان و هم برای معلمان کارآمد کاهش پیدا می‌کند. در گذشته منحنی توزیع دانش‌آموزان از نظر هوش و استعداد نرمال بود، اما سال به سال افت پیدا کرد و این بحران نیازمند بررسی و آسیب‌شناسی دقیق و هدفمند و مستمر نسبت به کیفیت مدارس است. وقتی داوطلبی نتواند از مدارس دولتی حتی در پایتخت کشور در میان برترین‌ها قرار بگیرد، معنایش آن است که راه برای داوطلبان دیگر استان‌ها به‌مراتب سخت‌تر خواهد بود. / همشهری